Meer dan een op de tien leerlingen in de stad Antwerpen en Turnhout verlaat de middelbare school zonder diploma.
In Turnhout is een op de drie van die leerlingen na een jaar nog steeds werkloos. In de stad Antwerpen is dat bijna een op de vier. Opvallend: Mechelen doet het veel beter.
Christof Willocx
Het jaarlijkse schoolverlatersrapport van de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) bevat goed nieuws. ‘Slechts’ 7,5% van de studenten in de provincie Antwerpen die in juni 2020 de school hebben verlaten (met of zonder diploma) was na een jaar nog steeds werkloos. Dat is veel minder dan de 11% werkloze schoolverlaters van het jaar ervoor.
Maar er is ook onrustwekkend nieuws. 8% van de jongeren in de provincie Antwerpen verlaat de middelbare school zonder diploma. In de stad Antwerpen en Turnhout is dat ruim 11%. En ook al schreeuwen bedrijven uit verschillende sectoren om arbeidskrachten, toch geraken die mensen zonder diploma dikwijls niet aan een job. Turnhout spant daarbij de kroon: 33% van de diplomaloze jongeren is na een jaar nog altijd werkzoekend. VDAB zegt erbij dat die 33% wellicht een onderschatting is, omdat niet alle diplomaloze jongeren zich inschrijven bij VDAB en dus niet voorkomen in de officiële statistieken over het aantal werkzoekenden.
Waarom scoort Turnhout zo slecht?
“In 2015 zijn heel veel vluchtelingen naar Turnhout gekomen, omdat er veel asielcentra in onze buurt waren”, zegt Luc Op de Beeck (CD&V), schepen van Werk in Turnhout. “Die mensen zijn hier blijven wonen, hebben doorgaans een taalachterstand en stoppen vaak vroeger met school, bijvoorbeeld omdat ze in armoede leven en school geen prioriteit voor hen is.”
“Wij werken aan oplossingen”, zegt Op de Beeck. “Volgend schooljaar komt VDAB zelf in de middelbare scholen in Turnhout vertellen wat de gevolgen zijn als je geen diploma hebt. En leerlingen van het beroeps- en technisch onderwijs zullen in Turnhout ook op bezoek gaan bij bedrijven in de regio, zodat ze weten welke producten daar worden gemaakt.”
Soms lijken de oplossingen voor het vermijden van vroegtijdige schooluitval, simpeler dan gedacht. “We ontdekten bijvoorbeeld dat een jongere met problemen op school graag fietste en dat zijn klastitularis dat ook graag deed”, zegt Katrien Abrams, coördinator van Arktos Antwerpen. Dat is een expertisecentrum voor jongeren in kwetsbare situaties dat actief is in onder meer Turnhout en Antwerpen. “We hebben die twee samen op fietstocht gestuurd, daar is een goed gesprek uit voortgekomen en die jongere heeft zijn schoolloopbaan voortgezet. Dat is een voorbeeld van een Naadloos Flexibel Traject, kortweg Naft, dat we samen met de organisaties Cirkant en Web organiseren. Met Naft proberen we jongeren die de school zonder diploma dreigen te verlaten, toch terug op de schoolbanken te krijgen. Dat kan op heel veel manieren, bijvoorbeeld door hen samen te zetten in een groep, zodat ze leren van elkaar en voelen dat ze niet alleen zijn.”
Waarom scoort Antwerpen zo slecht?
11,2% van de jongeren in Antwerpen verlaat de middelbare school zonder diploma. Gent doet het met 7% veel beter. “De Antwerpse cijfers zijn voor ons een spijtige vaststelling”, zegt Magalie Verstraelen, woordvoerder van
de Antwerpse schepen van Werk Erica Caluwaerts (Open Vld). “We zetten natuurlijk zo goed mogelijk in op het voorkomen van ongekwalificeerde uitstroom, maar door de grootstedelijke problematiek heeft die uitstroom vele redenen. De aanpak van die doelgroep vraagt individueel maatwerk.”
Waarom doet Mechelen het veel beter?
In Mechelen verlaat 8% van de leerlingen de middelbare school zonder diploma. Daarmee scoort de stad rond het gemiddelde van de provincie Antwerpen. Zeer opvallend ook: slechts 16% van al die Mechelse leerlingen die geen diploma halen, is een jaar later nog werkzoekend. Daarmee scoort Mechelen het beste van alle centrumsteden, op Genk na.
Hoe komt dat? “We hebben in de voorbije jaren echt veel ingezet op de begeleiding van jongeren en jongvolwassenen”, zegt de Mechelse schepen van Werk Greet Geypen (Open Vld). “In Mechelen krijgen veel jongvolwassenen bijvoorbeeld een leefloon, zodat ze hun schoolcarrière toch kunnen afwerken, ook al leven ze in armoede. En als een papa of een mama een leefloon heeft, dan volgen we de studies van hun kinderen heel nauw op. We betalen ook onder andere psychologen om het mentale welzijn van kwetsbare jonge mensen te ondersteunen.”
Steeds minder studenten kiezen voor een studie verpleegkunde
Door de vergrijzing neemt de nood aan verpleegkundigen sterk toe. Maar het aantal studenten in de provincie Antwerpen dat voor een opleiding verpleegkunde kiest, neemt structureel af. In 2020 studeerden bijvoorbeeld 280 studenten met een bachelor verpleegkunde af. In 2016 waren dat er nog 443. Nochtans is 97% van de studenten die voor een zorgopleiding kiest, een jaar later aan het werk. Vlaams minister van Werk Jo Brouns (CD&V) benadrukt dat de lonen van verpleegkundigen sinds de coronacrisis zijn verhoogd. Volgens vacaturesite Jobat is het startloon van een bachelor verpleegkunde nu 2.718 euro bruto per maand.
In deze richtingen heeft minstens 97% van de afgestudeerden na een jaar een job: Beroepsonderwijs in het middelbaar: vrachtwagenchauffeur, tuinbouw en groenvoorziening
Technisch onderwijs in het middelbaar: chemische procestechnieken, toegepaste autotechnieken, leefgroepenwerking (opvoeder of begeleider), houtconstructie
Hoger onderwijs: houttechnologie, logopedie, verpleegkunde, informatica, industriële wetenschappen, tandheelkunde, ingenieurswetenschappen