Stad Antwerpen heeft het voorontwerp goedgekeurd voor de eerste twee fases van de publieke ruimte van de Slachthuiswijk. De nieuwe en bestaande delen van de wijk aan Antwerpen-Dam worden met elkaar verbonden door groene speel-, sport- en ontmoetingsruimtes. Begin 2022 zal er een definitief ontwerp zijn voor de eerste fase. Als alles vlot verloopt, zal de aanleg van het eerste stuk daarvan vanaf begin 2023 starten.
Stad Antwerpen wil het projectgebied Slachthuissite – Noordschippersdok – Lobroekdok herontwikkelen tot een gemengd en kwalitatief gebied met bestemming wonen, diensten, recreatie en bedrijvigheid. Eind 2017 werd daarvoor een masterplan goedgekeurd. In februari 2020 is een ontwerpteam aangesteld voor de publieke ruimte in het gebied. Die publieke ruimte omvat deels de bestaande publieke ruimte in de Slachthuiswijk en deels nieuwe publieke ruimte binnen de geplande herontwikkeling.
Het voorontwerp voor de eerste twee fases van de publieke ruimte is nu goedgekeurd: voor de buurt rond de Kalverwei en de slachthuishallen, de zone Noordschippersdok en het Kalverpad.
Groene verbinding tussen bestaande en nieuwe wijk
De publieke ruimte zal een groene verbinding vormen tussen de bestaande en de nieuwe wijk, met veel aandacht voor speel-, sport- en ontmoetingsruimtes. Het voorontwerp voorziet in een aanleg van circa 39.000 m² groene publieke ruimte. Dat is voldoende om ook in de toekomst het streefcijfer van 4 m² groene publieke ruimte per inwoner te halen.
Schepen voor stadsontwikkeling Annick De Ridder: “Het is onze bedoeling om deze wijk de groene en open ruimte te geven die ze verdient. We willen hier een aangename en gezonde ontmoetingsplek creëren voor jong en oud en deze plek ontwikkelen tot een gemengd en kwalitatief gebied waar wonen, diensten, recreatie en bedrijvigheid voorop staan. We halen met andere woorden alles uit de kast om hier een nieuwe parel van Antwerpen-Noord aan te leggen!”
Mobiliteit
De nieuwe wijk wordt autoluw, waarbij één doorlopende route alle verschillende plekken met elkaar verbindt: de ‘Dam-route’. Het is een integraal toegankelijk netwerk van paden voor voetgangers en fietsers, met op verschillende plekken fietsstallingen en Velo-stations.
Nieuw in de ontsluiting van het autoverkeer zijn snelheidsbeperkende elementen in de Oude Kalverstraat en Lange Lobroekstraat. De autovrije zones van de wijk (het Hallenplein, de Hallentuin, de Kalverwei, het Kalverpad en de straten tussen de Slachthuislaan en het Kalverpad) zullen via een systeem met nummerplaatherkenning nog beperkt toegankelijk blijven voor verhuizingen, uitzonderlijke leveringen en werken.
De precieze uitwerking van de parkeerbalans wordt opgenomen in het definitieve ontwerp.
Deelruimten met karakter
Het voorontwerp werkte het eigen karakter van de verschillende deelruimten meer gedetailleerd uit. De eerste drie (Lobroekplein, Kalverwei en Oude Kalverstraat) gaan als eerste in uitvoering.
- Lobroekplein: Dit buurtplein als huiskamer van de wijk wordt een inclusieve pleinruimte met warme uitstraling. Er is plek voor een lokale markt, een buurtfeest, een rommelmarkt of muziekevent op maat van de wijk. Er komen terrassen voor de bestaande en nieuwe horecazaken, een speelfontein, een sportveld en enkele speelaanleidingen omzoomd door bloemrijke lindes.
- Kalverwei: De Kalverwei zal een landschappelijk buurtpark met schaduwrijke plekken en een natuurlijke inrichting vormen. De speel- en sportplekken worden gebundeld in het centrale deel van het park, zodat er voldoende vrij invulbare ruimte beschikbaar is voor alle vormen van ontmoeting. Het park wordt aan de zijde van de Slachthuislaan afgeschermd met een beplante heuvel met zitelementen, die in een volgende fase van het project kan leiden naar een brug over de Slachthuislaan richting de kade. De sport- en speelinfrastructuur en kunstobjecten in het park worden uitgewerkt in het definitieve ontwerp.
- Oude Kalverstraat: De entree van de Slachthuiswijk wordt een ruime hoofdstraat met een groene uitstraling. De fiets- en voetpaden zijn gescheiden van de rijbaan door een groene berm. In de straat wordt onder een dubbele bomenrij geparkeerd.
- Kalverpad: Het Kalverpad wordt autovrij ingericht als een waterrijke ruimte voor mens, kind en dieren. De paden bakenen verschillende plekken af voor waterpartijen, speelplekken, rustplekken, een samentuin en een gedeelde speelplek voor kinderen van de aangrenzende school en/of jeugdwerk.
- Hallenplein: Dit groene autovrije plein biedt ruimte voor verblijven, spelen en sport voor alle leeftijden. Centraal worden twee grotere grasvelden voorzien die naar behoefte een andere (tijdelijke) invulling kunnen krijgen, bijvoorbeeld een samentuin of sportplek. Bomen, gegroepeerd op drie plekken op het plein, geven de ruimte structuur en beschutting. Aan de ingang van de nieuwe campus van AP Hogeschool komt een trappenpartij die ruimte biedt voor informele ontmoetingen tussen studenten.
- Hallentuin: Deze stille watertuin krijgt een trappenpartij en zitplekken langsheen de nieuwe campus van AP Hogeschool. Een wandelroute met speelplek voor kleine kinderen loopt door de watertuin naar de centrale plataan en het bestaande paviljoen.
- Straten Kalverweibuurt: Nieuw in het voorontwerp is dat deze straten uitgewerkt zijn als woonerven met meer groen langs de gebouwen en extra ontmoetings- en zitplekken. De bestaande platanen in deze woonerven worden aangevuld met bomen die de parkeervakken begrenzen.
- Lange Lobroekstraat: Dit wordt een woonstraat met een verhoogde groenstrook die ruimte biedt voor ontmoetingen van het huidige Ceulemanshofke tot aan het Lobroekplein. De aangrenzende Mouterijsteeg wordt ingericht als woonerf. Er komen extra bomen in functie van schaduwrijke ontmoetingsplekken en een extra verkeersplateau als snelheidsbeperkende maatregel.
Belang van water en bomen
Samen met de opmaak van het voorontwerp werden ook twee ondersteunende studies opgemaakt, waarvan de resultaten al verwerkt zijn in het voorontwerp.
- Een waterstudie van de Slachthuiswijk geeft inzicht in noodzakelijke (boven)lokale ingrepen om regenwater op natuurlijke wijze af te voeren naar Het Schijn en zo een duurzaam waterbeheer in de wijk en het omliggende gebied te realiseren. Verschillende boven- en ondergrondse infiltratie- en buffervoorzieningen zijn alvast opgenomen in het voorontwerp van de publieke ruimte. Zoals de waterspeeltuin in het Kalverpad en de watertuin in de Hallentuin, allebei met een bufferende en infiltrerende werking voor regenwater. Verder onderzocht de stad hoe de bestaande waterzuivering van de slachthuishallen kan worden gebruikt in functie van buffering en hergebruik van regenwater. Bij de aanleg van de eerste fase van de publieke ruimte gebeuren er ook al enkele technische ingrepen om de waterveiligheid in de wijk te verbeteren.
- Een bomentoets en boominventaris zijn gemaakt. De bomentoets kijkt naar de kwaliteit van de bestaande bomen en geeft aan hoeveel groen er op termijn moet komen in de nieuwe publieke ruimte. De boominventaris bepaalt van elke boom in de toekomstige publieke ruimte of hij behouden blijft of niet. Wanneer een boom voldoende kwalitatief is, kan hij behouden worden, indien compatibel met toekomstige bebouwing, brandweereisen en ontwerpmatige en technische afwegingen.
Participatietraject
Sinds augustus 2020 loopt een uitgebreid participatietraject over de publieke ruimte, met online-bevragingen, activiteiten voor kinderen, wijkwandelingen met het ontwerpteam, focusgesprekken met jongeren, de lokale horeca en moeilijker bereikbare bewoners in de wijk, en een werkatelier.
In de aanloop naar het definitieve ontwerp van de publieke ruimte wordt er dit najaar nog een dialoogmarkt georganiseerd in de wijk.
Timing
Na dit voorontwerp volgt begin 2022 een definitief ontwerp voor fase 1 van de publieke ruimte. Als alles vlot verloopt, start de aanleg van het eerste deel daarvan (Kalverwei, Oude Kalverstraat en Lobroekplein) begin 2023.
Coördinatie en partners
AG Vespa, het autonoom gemeentebedrijf voor vastgoed en stadsprojecten Antwerpen, coördineert het project. De heraanleg van de publieke ruimte gebeurt door AG Vespa in samenwerking met private ontwikkelaar Urban Living Belgium, die binnenkort ook start met de ontwikkeling. Het ontwerpteam van de publieke ruimte is Sweco Belgium – Posad Maxwan – LOLA Landscape Architects. Billie Bonkers – Createlli in samenwerking met Sportpret vzw nemen het participatietraject voor hun rekening. Endeavour heeft via een participatief traject het plan gemaakt voor de speelruimte in de wijk.