‘Antwerpen voor Klimaat’, zo luidt de titel van het Klimaatplan2030 dat het Antwerpse stadsbestuur gisteren goedkeurde. Antwerpen wil daarmee een voortrekkersrol blijven spelen in de strijd tegen klimaatopwarming. ‘Antwerpen voor Klimaat’ bundelt alle maatregelen en projecten en rekent deze door in potentiële klimaatwinst. Zo wil de stad de CO2-uitstoot in Antwerpen terugdringen met 50 tot 55%.
Wil de stad de klimaatverandering beperken en Antwerpen klaarstomen voor een klimaatneutrale toekomst, zijn er de komende tien jaar nog heel wat bijkomende ingrepen en inspanningen nodig. Met dit klimaatplan wil de stad Antwerpen haar inwoners en bezoekers ook beter beschermen tegen de gevolgen van de klimaatopwarming, zoals wateroverlast, droogte, hitte en (grond)watertekort. Antwerpen streeft naar zoveel mogelijk opvang en hergebruik van water. Dat zorgt niet alleen voor minder overstromingen, het maakt de stad ook aangenamer en koeler.
“We hebben ons huiswerk grondig gemaakt.”
Burgemeester Bart De Wever: “Dit stadsbestuur engageert zich om dit klimaatplan waar te maken samen met alle stadsgenoten, ondernemers, organisaties en bedrijven. Met het Klimaatplan2030 maken we onze stadsregio welvarender, duurzamer, slimmer en gezonder. Dankzij de veerkracht van onze stad en haven en onze voortrekkersrol in Vlaanderen halen wij onze klimaatdoelen.”
Schepen voor leefmilieu Tom Meeuws: “Een beter klimaat begint bij een ambitieus klimaatplan. Met ons nieuwe Klimaatplan2030 is Antwerpen vastberaden de klimaatstrijd te helpen winnen. We hebben ons huiswerk grondig gemaakt en komen nu met een volledig becijferd plan. We staan voor een gigantische investeringsgolf waarvan zowel onze inwoners als het bedrijfsleven de vruchten zullen plukken.“
Antwerpen doet meer dan wat moet
De stad Antwerpen ondertekende in 2009 als een van de eerste Europese steden het Europese Burgemeestersconvenant. Ze engageerde zich om tegen 2020 de CO2-uitstoot op het grondgebied met 20% te verminderen. De stad haalde deze doelstelling al in 2016. In 2017 ging Antwerpen nog een stap verder met het nieuwe Burgemeestersconvenant: Antwerpen zou tegen 2050 klimaatneutraal zijn en tegen 2030 minstens 40% minder CO2 uitstoten. Met haar Klimaatplan2030 wil Antwerpen de ambitie nog opdrijven en haar uitstoot tegen 2030 verminderen met 50 tot 55%, vergeleken met 2005. Dit is tot 15% meer dan wat Europa vooropstelt. Antwerpen spiegelt zich zo als eerste stad in Vlaanderen aan de European Green Deal.
Tijd voor grotere stappen
In het verleden legde de stad zich vooral toe op het stimuleren en ondersteunen van individuele maatregelen en gezinnen. Die aanpak heeft gewerkt: de uitstoot van de Antwerpse huishoudens daalde met 37% ten opzichte van 2005, het energieverbruik met 28%. Een opmerkelijk resultaat gezien de Antwerpse bevolking in diezelfde periode toenam met 11,7%. De resultaten van de jaarlijkse emissie-inventaris tonen echter dat de daling stagneert. “Het laaghangende fruit is geplukt, het is tijd voor een nieuwe aanpak en grotere stappen”, concludeerde schepen Meeuws eerder.
‘Antwerpen voor Klimaat’ focust daarom op meer collectieve, systemische en infrastructurele maatregelen waardoor meer en grotere groepen worden bereikt. Sommige projecten zijn al lopende, anderen staan nog in de steigers. De klimaatwinst van al deze initiatieven werd grondig bestudeerd en becijferd.
Schepen Tom Meeuws: “De early adopters zijn ondertussen overtuigd. De volgende stap is om degenen die achterblijven collectieve oplossingen aan te reiken. We zien de top van de berg voor ons, we weten hoe we er kunnen geraken en nemen iedereen mee.”
Een greep uit de maatregelen:
- Bijkomende infrastructuur voor fietsers en openbaar vervoer waarmee het aandeel wagens in het personenvervoer binnen de Antwerpse vervoersregio wordt teruggedrongen tot onder de 50% (50/50 modal shift Toekomstverbond).
- De gefaseerde uitrol van een stadsbreed warmtenet gevoed met zowel restwarmte uit de haven als groene warmte waardoor tienduizenden gezinnen geen fossiele brandstof meer moeten gebruiken voor hun verwarming. Tegen 2030 zou 1 op 10 Antwerpse gebouwen hierop aangesloten kunnen zijn.
- De verdere uitbouw van het windpark in de haven, waarin de Antwerpenaar als coöperant zelf kan participeren.Tegen 2030 wordt zo evenveel stroom geproduceerd uit wind als alle gezinnen in Antwerpen aan elektriciteit verbruiken.
- Een half miljoen zonnepanelen maakt van Antwerpse magazijnen een groene stroombron.
- Een collectieve renovatiegolf via masterplannen en energiecoaching van Verenigingen van Mede-Eigenaars (VME’s) met focus op grote appartementsgebouwen voor 1980.
- Derdepartijfinanciering met terugbetaling via de meter waarbij de eigenaar-verhuurder investeringen in zonnepanelen, warmtepompen… voorfinanciert en zich laat terugbetalen met een bedrag dat op de meter kleeft. Gezien slechts 4 op de 10 woningen in Antwerpen wordt bewoond door de eigenaar is het doorbreken van deze investeringsdrempels voor het saneren van het hele woonpatrimonium cruciaal.
- ‘Nuluitstoot-vloten’ tegen 2025 voor bepaalde voertuigcategorieën zoals bussen, post- en pakjesdiensten en brommers.
De buit is nog niet binnen
Met zijn Klimaatplan2030 is het stadsbestuur ervan overtuigd dat het alles in huis heeft om de klimaatdoelen waar te maken die het voor zichzelf bepaalt. De stad kiest voor een nieuwe governance-structuur om de uitvoering van het plan in goede banen te leiden en het overzicht te kunnen bewaren. Binnenkort lanceert de stad een nieuw digitaal platform waarmee ze het klimaatplan tot bij iedere Antwerpenaar wil brengen. De stad installeert in de komende maanden ook een klimaatraad en een klimaatregisseur die de voortgang zullen bewaken en mee helpen uitvoeren.
Schepen Tom Meeuws: “We zijn optimistisch maar niet euforisch: de buit is nog niet binnen. We rekenen op medewerking van de bovenlokale overheden, onze inwoners, bezoekers en het bedrijfsleven. Met dit Klimaatplan2030 leggen we onze lat hoog, maar onze stad heeft dan ook unieke troeven. Wij kunnen dit. Wij zullen de wereld verbazen.”
Burgemeester Bart De Wever: “In een welvarende stad als Antwerpen is klimaat geen onoverzichtelijke uitdaging. De inspanningen van de jongste jaren leren dat de Antwerpse stadsgemeenschap deze uitdaging aankan.”
Het Klimaatplan2030 wordt binnenkort ter goedkeuring voorgelegd op de gemeenteraad.